Victor Backus, een gelovige in ‘hervonden’ herinneringen

Vraag:

Een moeder meldde de vereniging dat haar zoon na een aanrijding onder kinesiologische behandeling was geweest van Victor Backus wegens nek- en concentratieklachten. De zoon vertelde aan deze ‘kinesioloog’ – iemand die iets doet met ‘energiebanen’ – dat hij beelden zag van vele malen seksueel misbruik door zijn moeder. 

Backus, met een praktijk in Heemstede, bevestigde deze beelden zonder enige reserve als in werkelijkheid doorgemaakt en ging naadloos over op een andere methode uit zijn repertoire, Progressive Mental Alignment, kortweg PMA-behandeling, bedacht door zijn collega-kwakzalver Joop Korthuis.

De zoon, getrouwd en met kinderen, bleef (met steun van zijn vrouw) zijn herinneringen hardnekkig volhouden. Hij beschuldigde bovendien een kennis van het ouderlijk gezin van seksueel misbruik en enkele ooms van het uiten van schunnige opmerkingen. Pogingen van zijn ouders en de andere kinderen uit het ouderlijk gezin om hem van zijn (door hen als dwalingen beleefde) ideeën af te brengen, hadden geen resultaat.

De kennis deed aangifte wegens smaad. De politie stelde vast niets te kunnen doen. Er waren voor zover bekend namelijk geen andere mensen door de zoon benaderd. Zijn er geen derden in het spel dan is er geen sprake van smaad, aldus de politie. De kennis stond machteloos na deze reactie.

De moeder vroeg ons om advies. Zij en haar gezin hadden al alles gedaan wat mensen kunnen doen in dit soort omstandigheden. Vele pogingen om de zoon op andere gedachten te brengen waren gestrand. Adviezen aan hem om hulp te zoeken bij een reguliere BIG-geregistreerde psychotherapeut of psychiater, in plaats van bij een kinesioloog, werden in de wind geslagen. En, tragisch genoeg, pogingen om de zoon te overtuigen van het feit dat ze hem niet kwijt wilden raken, mislukten. Hij wilde niet meer met hen spreken. De familie eerbiedigt deze wens maar is erg verdrietig.

Wat kunnen we nog meer doen, vroeg de moeder ons.

Antwoord

Door: gepensioneerd psychiater en bestuurslid van de vereniging, Ronald van den Berg,

Wie is Victor Backus?

Om te beginnen: de man heeft niets serieus of officieels aan kennis opgedaan, ook niet op medisch gebied. Zijn bedrijf heet Azuleen. Op zijn website noemt hij het “praktijk voor natuurgeneeskunde, specialistische kinesiologie en PMA”. De website is een schoolvoorbeeld van kwakzalverij.

Het gebruik van de term “natuurgeneeskunde” is misleidend. Het suggereert namelijk dat de beoefenaar “natuurgeneeskundige” is. Helaas mag iedereen zich in Nederland “geneeskundige” noemen als hij zich maar geen “arts” noemt, want dát is een beschermde titel volgens de wet BIG. Maar veel mensen weten dit verschil niet en denken dat zo’n gewichtig doende kwakzalver een echte dokter is.

Volgens Backus kan hij met zijn kinesiologie vele kwalen behandelen. Kinesiologie is echter kwakzalverij. 
Backus maakt het erg bont. Hij noemt zijn werkgebied “specialistische kinesiologie” (“specialist” is ook al geen beschermde titel, tenzij in combinatie met een BIG-registratie). Met wartaal etaleert hij zijn kennis over “kinesiologische specialisaties”.

Zo biedt hij bijvoorbeeld “cranio-sacrale kinesiologie”-behandelingen aan; de tekst erbij vertelt een onzinverhaal over “schedels die een open-dicht beweging” zouden maken waarvan het ritme verstoord kan zijn door tal van oorzaken, zoals “een moeilijke geboorte” maar ook door “haarlak”. Backus kan de lijders “in balans krijgen”, beweert hij.

Hij biedt ook andere vormen van “specialistische kinesiologie” aan en onderbouwt die eveneens met onzin. Bijvoorbeeld: “neurogenetische kinesiologie” waarmee “coderingen van oude stoornissen op celniveau” zouden kunnen worden opgespoord en behandeld. En “relationele kinesiologie” waarmee “de energie tussen de ander en jou” getest en behandeld zou kunnen worden.

Kwakzalverstruc

Voor Backus’ kundigheden op PMA-gebied verwijs ik naar het PMA-instituut van Joop Korthuis. Zijn instituut maakt schaamteloos reclame voor zijn manier van “begrip krijgen van je brein”. Op de website staat een lijstje van elf “tevreden klanten”. Dit is een oude kwakzalverstruc om bij gebrek aan wetenschappelijk onderzoek lezers te overtuigen van de werkzaamheid van de gepropageerde behandelwijze.

Backus beoefent niet alleen kinesiologie maar ook PMA. Hij is dus een dubbelkwakzalver en maakt ook nog eens gezinnen ongelukkig met “hervonden herinneringen”. Backus is zelf ervaringsdeskundige op het gebied van seksueel misbruik. In een blog schrijft hij over zijn problemen en de schaamte die hij er zelf mee heeft gehad. Hij raadt andere slachtoffers er snel wat aan te doen en zich vooral bij hem te melden. 

We waren in de veronderstelling dat kwakzalvers die zich met “hervonden herinneringen” bezighielden zich rustig zouden houden na gerechtelijke uitspraken tegen de niet-BIG geregistreerde magnetiseur Peter Kieft. Die praatte een vrouw allerlei seksuele handelingen door familieleden aan. De rechter riep hem tien jaar geleden een halt toe. 

Me Too

Maar aangemoedigd door de MeToo-beweging, kerkschandalen en verkeerde sportcoaches lijken “hervonden herinneringen”-kwakzalvers nu weer hun slag te slaan. Mensen zoals Viktor Backus stellen bij hun klanten zonder terughoudendheid vast dat ze in hun gezin misbruikt zijn om er vervolgens – tegen betaling – op los te “behandelen”.

In de reguliere geneeskunde is dat anders. BIG-geregistreerde psychotherapeuten en psychiaters leren in hun opleiding invoelend vermogen te hebben maar tegelijkertijd ook therapeutische distantie te bewaren en uiterst voorzichtig om te gaan met de heikele materie van het al dan niet vermeende misbruik. Ze zullen, als het ook maar enigszins mogelijk is, pogen de communicatie tussen patiënt en gezinsleden te bewerkstelligen en geven dan begeleiding bij vaak heel moeilijke gezamenlijke gesprekken. Kwakzalvers leren dit niet. Ze kunnen bovendien niet tegengesproken worden zolang hun klant erin gelooft, ook niet als de gezinsleden onschuldig zijn.

Inspectie IGJ?

We hebben de moeder geadviseerd bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) melding te doen van de aanpak van Backus. Dat was enigszins tegen beter weten in, want onze recente ervaringen met de inspectie zijn niet bemoedigend. Zo mag de uit het BIG-register geschrapte arts René Broekhuyse – onder meer berucht van de zaak Silvia Millecam – van de inspectie doorgaan met zijn onbewezen therapieën, kan “alien-healer” Chagaï Katz zijn gang blijven gaan en mag zelfbenoemd traumatherapeute Dinkie Tonkes doorgaan met haar verwoestende acties. En ook acupuncturist Jurgen van Kan kreeg van de inspectie alle kans om schriftelijk te ontkennen dat hij een inmiddels door zelfdoding overleden vrouw had geadviseerd te stoppen met antidepressiva.

De inspectie heeft het blijkbaar erg (en wellicht te) druk. Wij citeren: “Het Landelijk Meldpunt Zorg heeft het drukker dan normaal daardoor zijn we telefonisch minder goed bereikbaar en duurt de behandeling van uw bericht langer dan vijf werkdagen. Een medewerker van het Meldpunt belt u vervolgens op”.

De moeder werd na haar melding over Backus inderdaad opgebeld door de IGJ. De inspectie vertelde haar niet op de melding in te kunnen gaan omdat haar zoon meerderjarig is en daarom zelf mag beslissen bij wie hij onder behandeling wil zijn. Een correct maar formalistisch antwoord. De moeder voelde zich met een kluitje in het riet gestuurd en Backus kan doorgaan met zijn “hervonden herinneringen”. De IGJ grijpt een formele reden (zoon meerderjarig) aan om zichzelf in de weigermodus te kunnen zetten. De inspectie is dus niet toegekomen aan het openen van Backus’ website die gevuld is met pseudo-medische wartaal.

IGJ heeft sedert januari 2017 de eindcontrole over alle vormen van zorg die in Nederland worden aangeboden, dus niet alleen van de reguliere BIG-geregistreerden maar ook van zogenoemde alternatieve zorgverleners. Dat werd bepaald in de Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz) die in oktober 2016 was aangenomen.

De inspectie meent niet inhoudelijk in te hoeven gaan op de kwaliteit (of het gebrek daaraan) van alternatieve behandelingen en kwakzalvers slechts te hoeven onderzoeken in geval van “misstanden”. De IGJ bepaalt daarbij zelf wat misstanden zijn.

Wanneer komt IGJ in actie?

Wij vragen ons af wanneer de IGJ kwakzalvers nu echt gaat aanpakken. Wellicht zijn hier eerst wijzigingen in de regelgeving voor nodig.

En terugkomend op de vraag van de moeder: een gezin dat door een kwakzalver ongelukkig wordt gemaakt met “hervonden” herinneringen vindt de IGJ kennelijk geen misstand. Dit is volgens ons wel zo. Bij misstanden is er alle aanleiding om van formele regels af te wijken.

We willen de inspectie wijzen op meer vreemde activiteiten van Backus, ook te vinden op zijn website. Op de webpagina “kiddietweet for kids” vist Backus op schijnbaar speelse wijze naar e-mailadressen van kinderen. Hij nodigt hen uit een berichtje te sturen, onder het motto (citaat): “Wil je Victor iets vragen of vertellen dan kan het hier”. Mag Backus dit?