GGD/RIVM houden wet cupping-therapeuten hand boven hoofd

De effectiviteit van wet cupping (bloedzuigen) is niet bewezen, bovendien zijn er risico’s aan verbonden zoals bloedoverdraagbare aandoeningen als hepatitis B en C, schrijft epidemioloog Ellen Generaal van de afdeling Algemene Infectieziekten van de GGD Amsterdam en van het RIVM in een artikel begin februari in het Infectieziekten Bulletin. Het artikel heeft ze geschreven met vier collega’s van de GGD, het RIVM en van het Amsterdam Universitair Medisch Centrum.

Bij cupping worden (veel) glazen of plastic bollen (cups) op de huid geplaatst waarna die vacuüm worden gezogen; de bollen blijven (vele) minuten op de huid zitten; in de natte variant, meestal op de rug, wordt er ter plekke van de bol, na een tijdje bloedzuigen, een krasje (sneetje) in de ontstane bloeduitstorting gemaakt, het bloed stroomt vervolgens in de cups. Wet cupping – hijama (Arabisch voor bloedzuigen) therapie – is populair onder moslims en vormt een centraal onderdeel van hun geloof.

Cupping zou het lichaam ‘reinigen’ van zuurrijke en giftige stoffen, is een milde claim van zuigtherapeuten; het zou dan gaan om ingeademde giftige stoffen, om (ongezond) voedsel, medicijnen en om ‘toxines van geestelijke spanning, woede, bezorgdheid en depressie’, lezen we op een cupping-website.

Er zijn cupping-therapeuten die verder gaan in hun beloftes en claimen dat wet cupping effectief kan worden ingezet bij rug- en nekklachten en bij hoofdpijn/migraïne en dat de bloedcirculatie erdoor zou verbeteren.  Er zijn behandelaars die cellulitis (diepe huidinfectie) met cupping te lijf gaan, de droge, meer onschuldigere variant.

Cupping in Infectieziekten Bulletin

Het is even schrikken kwakzalverij als onderwerp aan te treffen in het Infectieziekten Bulletin. De auteurs van het artikel omschrijven cupping als een invasieve ‘geneeswijze’. Foei. Verderop in hun artikel spreiden ze meer realiteitsbesef tentoon en kwalificeren ze wet cupping als ‘geen erkende medische handeling.’ Een juiste kwalificatie. De effectiviteit ervan is namelijk niet bewezen omdat ‘onvoldoende grootschalige studies van goede kwaliteiten ontbreken’, stellen de schrijvers. De aanduiding kwakzalverij laten ze echter in hun artikel niet vallen, behalve in een kattige verwijzing naar de Vereniging tegen de Kwakzalverij ) VtdK) omdat die zich meer dan tien jaar geleden op haar website negatief heeft uitgelaten over (wet) cupping.

Dit VtdK-artikel over onder meer de vele valse gezondheidsclaims zou (mede) de oorzaak zijn geweest dat maar weinig cupping-therapeuten bereid waren met de GGD/RIVM-medewerkers te spreken, schrijven ze.

Voor het artikel in het Infectieziekten Bulletin hebben GGD/RIVM-medewerkers behandelaars geïnterviewd en meegekeken naar hun kwakzalvende activiteiten. De interviewers hadden van te voren met elkaar afgesproken geen melding bij de inspectie te zullen doen als ze mogelijke ‘gezondheidsrisico’s’ bij het cuppen in de praktijken zouden aantreffen omdat dit ‘behandelaren zou kunnen weerhouden om vrijuit te spreken,’ luidt hun uitleg.

Meer dan tien wet cupping-praktijken in de regio Amsterdam/Kennermerland werden benaderd, twee stelden hun praktijkdeuren open en beantwoordden vragen.

Bloederig

Een melding van hun bloederige activiteiten bij de IGJ zou echter op zijn plaats zijn geweest, de twee geïnterviewden – net als andere therapeuten in hun praktijken – waren namelijk niet BIG-geregistreerd, schrijven de auteurs in hun artikel. Wet cupping mag volgens de Wet BIG alleen worden uitgevoerd door een BIG-geregistreerde beroepsbeoefenaar, zette de IGJ in 2018 nog eens expliciet als standpunt op zijn website. Hier wordt artsen bedoeld, niet verpleegkundigen.

Er is echter geen melding bij de inspectie gedaan, in tegendeel, de geïnterviewde wet cupping-therapeuten worden door de auteurs hartelijk bedankt voor ‘hun tijd en waardevolle input.’ De twee wet cuppers hielden zich volgens de auteurs over het algemeen keurig aan de hygiëneregels van het RIVM; wat niet zo verwonderlijk is bij een aangekondigd bezoek.

De auteurs, werkzaam bij overheidsinstanties GGD en RIVM, bepleiten in het Bulletin-artikel een innigere samenwerking met de wet cupping-wereld; door zo’n vertrouwensrelatie zouden cupping-therapeuten zich beter houden aan de hygiëneregels van het RIVM, vermoeden ze. Een vreemd advies. Waarom hygiënerichtlijnen opstellen voor behandelaars die kwakzalverij bedrijven, waarom kwakzalverij faciliteren, een ‘wet cupping’-verbod zou meer voor de hand liggen. De behandeling is per slot van rekening niet effectief; bovendien kleven er gezondheidsrisco’s aan. Ellen Generaal, hoofdauteur van het artikel in het Bulletin, is het concept van dit website-artikel voorgelegd.

Hijama

De auteurs schrijven dat ze niet weten hoeveel cupping-praktijken er in Nederland zijn. Het aantal is sinds 2015 wel toegenomen, vermoeden ze. Daarbij laten ze het. Er zou een beroepsvereniging voor cupping-therapeuten zijn maar die is niet actief en heeft geen leden, aldus de auteurs. We hebben even verder de cupping-wereld ingekeken. De website Hijama.nl, die zich kwalificeert als koepelorganisatie – maar geen praktijk is, waarschuwt de website – suggereert enige volledigheid over het aantal cuppers. De website noemt een twintigtal praktijken verspreid over het land met een concentratie in grote steden als Rotterdam en Amsterdam.

In Amsterdam turfden de auteurs van het artikel, gebruik makend van de google-zoekmachine, een tiental praktijken. Een van de grote klinieken in de hoofdstad is de Hijama Kliniek Amsterdam, het bedrijf heeft een website. Hijama op maat (Wet-cupping) kost er 55 euro voor 10 cups; voor 15 cups moet 65 euro worden neergeteld.

Ook in de regio Rotterdam zijn er zo’n tien cupping-praktijken waaronder die van Najat Haddouch. De BIG-geregistreerde verpleegkundige was in 2009 de eerste officiële cupping-therapeute in Nederland en wordt vaak ‘koningin van het cuppen’ genoemd. Verschillende media als RTL4, RTV Rijnmond en de Moslim Omroep hebben haar de afgelopen jaren weten te vinden. Haddouch is opleider in haar eigen Islamic Medicine Academy gevestigd in haar praktijk. Het eindresulaat van haar onderwijs is een cupping-certificaat, uiteraard nergens officieel erkend.

NASCHRIFT 23 februari 2023

De auteurs van het Bulletin-artikel hebben gereageerd, hierbij hun reactie:

“Het doel van het onderzoek, beschreven in het Infectieziekten Bulletin van februari 2023, is het inventariseren van mogelijke infectierisico’s van een wetcupping-behandeling. Hierin wordt onderzocht in welke mate de wetcupping-behandelaren op de hoogte zijn van hygiëneadviezen, die passen bij een invasieve behandeling zoals wet cupping.

Centraal in het onderzoek staat hoe je een risico beheerst bij een fenomeen waar je weinig zicht op hebt. Het onderzoek richt zich uitsluitend op preventie van infecties. De onderzoekers doen daarom geen uitspraak over de wenselijkheid van wet cupping of de legitimiteit van de uitvoering.

In het kader van kennisvergaring en het belang van medewerking van de wetcupping-praktijken, is ervoor gekozen om geen melding te doen. Er zijn wel adviezen meegegeven ter verbetering van de veiligheid.”