De kwakzalvers zijn terug!
Afgelopen 16 september 2008 werden vijf schilderijen teruggevonden die op 24 maart 2002 uit het Frans Hals Museum gestolen waren, waaronder twee beroemde van kwakzalvers.

Een van de Nederlandse bijdragen aan de wereldcultuur is het woord kwakzalver. De radicale verlichter Adriaen Koerbagh (1632-1669) definieerde al in 1668: ‘Hij is een landloopend geneesmeester of liever geneesswetser, die dapper onder ’t voortbrengen van veel kwakken en klugten, swetsen en opsnyen kan by ’t gemeene volk op de markten van de kragten van syn heel-smeer of salf, en roemen, dat hy der byna allerley kwaaie mede geneesen kan.’ (Een Bloemhof van allerley lieflijkheyd sonder verdriet, 1668). Toen was de term quaecksaluer al ruim meer dan een eeuw gangbaar, getuige een plantenencyclopedie uit 1543. Het Nederlandse woord is overgenomen in het Engels en Duits. Niemand weet meer of ‘kwak’ verband houdt met kwakkelig of met kwaken, want de combinatie van ondeugdelijk met veel kabaal was er van meet af aan.
Onder de gestolen en nu weer teruggevonden schilderijen waren er twee die de kwakzalver als thema hadden, een van Adriaen van Ostade, en een van Jan Steen. Op het hier afgebeelde detail van het schilderij van Jan Steen ziet men een kwakzalver en een piskijkster (of een klant?), maar het aardigste detail is de nar links, waarmee de schilder duidelijk maakt wat hij van de kwakzalver vindt.
De krant bericht dat de teruggevonden werken beschadigd zijn. Dat is niet mooi van de boeven en politie en justitie zullen dan ook hopelijk zorgen dat zij en hun helers hun gerechte straf niet ontlopen. Het beschadigen van kwakzalvers (uiteraard zonder de wet te overtreden) is een taak voor eerzame burgers. Die kunnen aantonen op hoe weinig bewijs al die kluchten, dat gezwets en die opsnijderij berust. Het belachelijk maken hoort daarbij, want niets ambiëren de kwakzalvers meer dan het aanzien en gezag dat hun nering gaande houdt, en dat zij ontlenen aan imitaties van de wetenschap, en niets ondergraaft een nepautoriteit meer dan heel hard lachen. ‘One horse-laugh is worth ten thousand syllogisms’ schreef H.L. Mencken al, en hij voegde eraan toe: ‘It is not only more effective; it is also vastly more intelligent.’
Het bovenstaande plaatje is ontleend aan een website die voorlichting geeft over een speciaal soort kwakzalverij, namelijk die van dr. Simeons met HCG.
Gerelateerde artikelen
‘Care for Women’ zorgt vooral voor zichzelf
artikelen - 14 juli 2025Ga naar je huisarts in plaats van naar de quasi-hormoondeskundigen van ‘Care for Women’.
Lees meerZomergastenpresentator Griet Op de Beeck preekt onzin
artikelen - 10 juli 2025Weg met Zomergastenpresentator Griet Op de Beeck, ze hangt een onzintherapie aan die ze ook nog eens in praktijk brengt, waarschuwt de vereniging VtdK in een brief aan de VPRO.
Lees meerGevaarlijke Australische natuurgenezer Barbara O’Neill komt naar Nederland
artikelen - 08 juli 2025Barbara O’Neill mag in Australië geen lezingen houden omdat haar onzinbeweringen een gevaar vormen voor de volksgezondheid. De christelijke zalenverhuurder Het Kruispunt in Barneveld geeft de Australische ruim baan.
Lees meer