Encyclopedie: Iatrosofieschandaal

De iatrosofie is een bedenksel van de toen 41-jarige Hagenaar Jan Pieter de Kok, voormalig assistent-fysiotherapeut. De inspiratie voor deze *alternatieve geneeswijze komt uit de *antroposofische geneeskunde en de *homeopathie aangevuld met wartaal uit eigen koker. De opleiding aan zijn Collegium Iatrosophicum duurt 12 jaar, en vormt dus een tegenvoorbeeld voor de bewering dat een lange opleiding garant staat voor kwaliteit.

De Kok (‘De K.’ zoals de kranten deze verdachte braaf bleven noemen) was al eerder veroordeeld omdat hij een aanhangster zodanig voor een middenoorontsteking had behandeld dat ze bijna overleed aan een dubbele longontsteking. Hierbij was ook de Utrechtse ‘(basis)arts voor klassieke homeopathie’ Olaf Janssen betrokken. Op 24 mei 1993 overleed in Tilburg een tweejarig meisje dat in behandeling was bij de ex-verpleegkundige Fred R., die zich uitgaf voor ‘klassiek homeopaat’, maar die ook onder leiding van De Kok stond. Het peutertje bleek een goed behandelbare hartafwijking gehad te hebben. Hierdoor ontstond veel publiciteit, en na enige tijd bleken zich 200 slachtoffers gemeld te hebben. Fred R. kreeg drie jaar cel, maar een andere aanhanger, Ans B., die ook weer op advies van De Kok een 38-jarige kankerpatiënte piano liet spelen en tarwegras liet eten (mogelijk nageaapt van het *dieet van Ann Wigmore, 1909-1994), kreeg een veroordeling zonder straf wegens het onbevoegd uitoefenen van de geneeskunst. Dat ze de dood van de patiënte verhaast had, viel niet te bewijzen.

Het blijkt erg moeilijk te zijn om zelfs in schrijnende gevallen enige legale actie te ondernemen tegen kwakzalvers (*kwakzalverij). Overigens, niet alleen waren justitie en geneeskundige inspectie ongelukkig met deze affaire, ook de homeopaten en antroposofen zaten ermee in hun maag. De Kok bracht hun goede naam in gevaar. Dat De Kok gewoon deed wat zij ook doen, namelijk naar eigen inzicht voortborduren op een onwetenschappelijk en dus onbegrijpelijk en onbetrouwbaar systeem, wil er bij hen niet in. Overigens was er bij het Tilburgse geval ook een antroposofische huisarts betrokken die de moeder eerst dringend had aangeraden het kind regulier te laten behandelen, en die vervolgens aan de bel trok toen het misging.

Literatuur
Renckens, C., ‘Justitie en media storten zich op iatrosofen’, Actieblad tegen de Kwakzalverij 1994, vol. 105 (1), p. 1-2.

Uit: Tussen Waarheid en Waanzin: een encyclopedie der pseudo-wetenschappen, door Marcel Hulspas en Jan Willem Nienhuys (vierde herziene druk, De Geus, 2002).

Naschrift november 2009

De Kok is nog steeds actief, en liet weer van zich horen bij de affaire Honki-Ponk. Zie daarover het artikel in Skepter, Een iatrosoof in de crèche. De actievoerders van toen hebben een website met veel informatie over deze gevaalijke kwakzalver. Olaf Janssen is uiteindelijk wegens een andere kwestie (een bevalling in 1991 die uitliep op kraamvrouwenkoorts) levenslang uit het artsenvak gezet, en hij is nu, naar het schijnt werkzaam voor het incassobureau Current Incasso van iatrosofie-aanhanger mr. P.J. de Bruin dat namens De Kok optreedt.