UitgelichtKaartjes voor het jaarsymposium 2024 – Wie beschermt de patiënt? zijn nu beschikbaar.

Koop hier uw kaartje
Door: H. Timmerman | Geplaatst: 26 november 2009

De jij-bakken van IOCOB

Na een kritisch artikel in Medisch Contact over de erkenning van Chinese kruidenmiddelen en dergelijke door het NEN riep IOCOB ‘Kijk naar je eige!’, een afgezaagde redeneertruc. De VtdK heeft namelijk niet tot doelstelling om de reguliere geneeskunde te controleren.

De jij-bakken van IOCOB
Soms gebeurt het dat je iemand wijst op een minder gewenst aspect van zijn of haar optreden. Vooral in contacten met kinderen of simpele zielen kun je dan als reactie krijgen: ‘maar kijk eens naar…, doe jij niet hetzelfde?’ Er wordt dan niet geprobeerd op je argumenten in te gaan of een uitleg te geven. Zo’n reactie wordt vaak als een ‘jij-bak’ aangeduid, de klassieke ’tu quoque’-drogreden om een inhoudelijk debat te voorkomen. Een enkele keer kan zo’n reactie toch verhelderend zijn en tot nadenken leiden. Dan is de jij-bak zinvol.

De VtdK wordt door alternatieven vaak met jij-bakken belaagd, helaas niet met verhelderende jij-bakken, maar met jij-bakken die het inhoudelijk argument uit de weg gaan, slechte jij-bakken dus. Zo maar een paar voorbeelden:

– De VtdK ageert tegen de nooit werkzame homeopathica en krijgt dan te horen dat er ook reguliere geneesmiddelen zijn met een twijfelachtige reputatie op het punt van werkzaamheid. Zulke middelen zijn er inderdaad, maar de Vereniging bestrijdt kwakzalverij! De Vereniging plaatst zich niet op de stoel van degenen die over toelating van geneesmiddelen oordelen, heeft geen connecties met welke farmaceutische industrie dan ook, laat staan dat ze zich bemoeit met de toelating van geneesmiddelen zolang een en ander is geregeld volgens vastgestelde procedures. Voor homeopathica bestaan geen procedures om (on)werkzaamheid te beoordelen! Slechte jij-bak dus!

– Zoiets gebeurt ook met de kruiderij. De Vereniging constateert misstanden op het gebied van de veiligheid. Het weerwoord luidt dan: ‘Alsof de reguliere middelen alle zonder bijwerking zijn!’ Nee, dat zijn ze niet, maar er is ten minste toezicht, het is een vereiste dat de toxiciteit breed is onderzocht en de bijwerkingen worden geregistreerd. Waar nodig wordt een middel van de markt verwijderd. Maar ook hier geldt dat een en ander niet tot het domein van de VtdK behoort, laat staan dat ze erop kan worden aangesproken. De jij-bak klopt weer niet.

TCM normaliseren?

Onlangs was het weer zover. Samen met een jonge onderzoeker, Thomas Dorlo, reageerde ik met een publicatie in Medisch Contact op pogingen om door middel van een certificering Chinese (TCM, Traditional Chinese Medicine) kruiden en acupunctuurnaalden van een erkenning te voorzien. In Nederland werd het NEN (Nederlands Normalisatie-instituut) hiertoe benaderd en deze organisatie vroeg ook de VtdK naar een mening. Onze mening hebben we aan NEN meegedeeld en vervolgens in Medisch Contact gepubliceerd.

In het artikel constateren we dat er in China een krachtige lobby is om de export van TCM te stimuleren. Pogingen om TCM in de westerse wereld in te voeren via de normale procedures voor geneesmiddelregistratie lopen dood, en wel wegens gebrek aan bewijs voor effectiviteit en relatieve veiligheid. Ook is het onmogelijk de samenstelling van kruiden te garanderen. Daarom wordt een andere route gekozen om toch een beetje erkenning te krijgen: via een ‘normalisatie’ en door opname in farmacopees. In ons artikel gaan we hierop in en ook op de kwaliteit van de vele in China uitgevoerde experimenten met TCM. Wij beschuldigen de Chinese propaganda en degenen die TCM-producten op de markt brengen dat ze op slinkse manier toch een erkenning van kwaliteit proberen te verkrijgen.

Reactie van IOCOB

De jij-bak liet niet lang op zich wachten. Op de IOCOB-website werd direct gereageerd. Bij elke kritische opmerking over acupunctuur slaat IOCOB op tilt, hoewel men onze reserves over Chinese kruiden lijkt te delen. Citaat: ‘En nu trappen de 2 leden van de Vereniging tegen de Kwakzalverij weer lekker tegen de Traditionele Chinese Geneeskunde aan, net alsof in hun eigen augiasstal het zo schoon is.’ Het bekende liedje dus: IOCOB reageert niet inhoudelijk op het artikel met argumenten, maar probeert aan te tonen dat rond de reguliere geneesmiddelen ook wel eens iets niet in orde is. Er zijn inderdaad misstanden bij de reguliere middelen, en als IOCOB die aan de kaak wil stellen moet ze dat vooral doen. Gelukkig is er voor reguliere geneesmiddelen een systeem dat ervoor zorg draagt dat wanneer er werkelijk iets niet in orde is, er maatregelen getroffen kunnen worden. Maar IOCOB moet niet met drogredeneringen komen om aan te tonen dat wij boter op het hoofd en een balk in de ogen enzovoorts zouden hebben! De VtdK bestrijdt kwakzalverij en houdt zich dus niet bezig met geregistreerde geneesmiddelen. En het moet nog maar eens duidelijk gezegd worden: de VtdK onderhoudt geen contacten met de farmaceutische industrie, laat staan dat zij ook maar enige steun van de farmaceutische industrie ontvangt.

Toen de homeopaat Martien Brands – die toen in de VU-gebouwen lessen over homeopathie mocht geven, wat hij nog steeds doet, overigens zonder dat hij zich als ‘verbonden aan de VU mag afficheren – mij tijdens een gesprek in 2000 toevoegde, dat ik mijn toenmalige researchgroep mede financieren kon, omdat de farmaceutische industrie mij steun zou verlenen vanuit een soort erkenning voor mijn activiteiten in de VtdK, was het gesprek snel voorbij. Wat een gotspe!

Laat ik nu ook maar eens een jij-bak te berde brengen, maar dan wel een goede, een ervaring die een treurige kijk geeft op marketingpraktijken van sommige producenten van alternatieve middelen. Ik had mij publiekelijk negatief uitgelaten over een onzinproduct, een oraal preparaat dat het enzym superoxide-dismutase uit een plant zou bevatten. Ik kreeg bezoek van de Nederlandse importeur en de Zweedse producent. Het werd een zeer gedenkwaardig gesprek dat abrupt door mij werd beëindigd toen mij zonder dat er met ogen werd geknipperd werd gevraagd: ‘U schreef een negatief verhaal over ons product, hoeveel zou het kosten als u een positief verhaal zou schrijven over ons middel?’

Kom op IOCOB! Kom met argumenten, niet met verwijzingen naar andere misstanden op andere plekken in de gezondheidszorg. Erkennen jullie met een dergelijk ontwijkend gedrag niet dat er veel – alles? – fout zit in de alternatieve hoek, dat het daar inderdaad een augiasstal is? Het verwijt van IOCOB dat in mijn oog een balk zit, is een slechte jij-bak. Mijn ogen behoren niet toe aan de farmaceutische industrie en ook niet aan het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen.

H. Timmerman

emeritus hoogleraar farmacochemie, Vrije Universiteit Amsterdam

Gerelateerde artikelen

artikelen - 26 september 2024

Buitenlandrubriek met o.a.: Australische media maken reclame voor onbewezen Autisme-behandelingen / Amerikaanse besmette homeopathische neusspray maar niet van markt gehaald

artikelen - 25 juni 2024

Buitenlandrubriek met o.a.: Britse dokter verliest bevoegdheid wegens aanbevelen geluidtherapie / Oplichters proberen geld te verdienen aan Ozempic-hype.

artikelen - 29 april 2024

Buitenlandrubriek met o.a.: Canadees medium veroordeeld wegens miljoenenfraude / Australiërs meest geneigd om gezondheidsadvies op TikTok te geloven.