Hoge Raad: ibogaïne-genezeres terecht veroordeeld

Natuurgenezeres Sara Glatt, met een afkickboerderij in Kockengen (Utrecht), krijgt een voorwaardelijke celstraf van vijf maanden; ook moet ze haar slachtoffers ruim een half miljoen euro aan schadevergoeding betalen. De Hoge Raad sluit zich hiermee aan bij de uitspraak van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in 2015 waartegen Glatt cassatie had aangetekend.

De zaak tegen Glatt loopt al enige jaren. Glatt, op jonge leeftijd vanuit Israël naar Nederland geëmigreerd, behandelde drugsverslaafden met het hallucinerende kruidenmiddel ibogaïne, afkomstig uit de wortel van Tabernanthe iboga, een in West-Afrika voorkomende plant. Het wordt in een lage dosering gebruikt als roesmiddel bij rituelen. De werking van het middel begint een half tot een uur na inname. De hallucinerende roes duurt vervolgens acht tot 24 uur afhankelijk van de genomen dosis. De natuurgenezeres zou naar eigen zeggen meer dan 1200 met name Amerikaanse verslaafden – deels in Kockengen – hebben behandeld met ibogaïne. Ze krijgt de straf omdat een Belgische man, die ze in augustus 2011 ibogaïne toediende, een hartstilstand kreeg. Nadat hij gereanimeerd kon worden, moet hij verder als invalide.

De Hoge Raad sluit zich aan bij eerdere uitspraken van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in 2015 en de rechtbank Midden-Nederland in 2014. De Hoge Raad oordeelt nu dat er een direct verband is geweest tussen de toegediende ibogaïne en de opgetreden hartstilstand bij de man, een bekende bijwerking van ibogaïne.

Glatt was ook betrokken bij een overlijdensgeval. In maart 2011 liep een toen 28-jarige Zwitser die bij haar ibogaïnebehandeling had kregen onder een vrachtwagen toen hij vanuit zijn hotel bij Breukelen in verwarde toestand de snelweg A2 opliep. De raad vindt dat de vrouw niet verantwoordelijk kan worden gesteld voor het overlijden van deze man, omdat een direct verband tussen ibogaïneroes en het ongeluk niet kon worden bewezen.

Doden

Het Openbaar Ministerie had haar in 2014 een straf geëist van drie jaar gevangenisstraf, waarvan een jaar voorwaardelijk. KRO’s Brandpunt besteedde dat jaar uitgebreid aandacht aan het anti-verslavingskruid ibogaïne. In 2012 had Vrij Nederland al een reportage gepubliceerd over de ibogaïne-kliniek van Glatt in Kockengen.

Het is overigens niet de eerste keer dat er doden zijn gevallen na gebruik van deze stof. In 2014 overleed een Australiër in een ibogaïnekliniek in Thailand, tijdens een hallucinerende sessie. Ibogaïne is een gevaarlijk goedje, terwijl de afkick-werking onbewezen is. De Jellinek-kliniek in Amsterdam ontraadt ibogaïne daarom als anti-verslavingsmiddel omdat er geen goed onderzoek naar de werking is gedaan. Bovendien kan ibogaïne, een niet geregistreerd geneesmiddel, ernstige hartritmestoornissen veroorzaken met dodelijke afloop.

Ook bij lage dosis, waarschuwt de kliniek. De onafhankelijke website De Jonge Psychiater heeft het databestand PubMed er op nagekeken en daar alleen dierstudies en humane case-onderzoeken aangetroffen. Er is geen klinisch bewijs voor de effectiviteit van dit middel bij afkicken. De website waarschuwt ook voor ernstige bijwerkingen, met name cardiale, waaronder levensbedreigende hartritmestoornissen. Sara Gatt is nog steeds actief in de Iboga Foundation, inmiddels ondergebracht bij haar dochter in Kockengen.

Meer ibogaïne-behandelaars

Ondanks de waarschuwingen zijn er in Nederland enkele “natuurgenezers” die het roesmiddel gebruiken bij de behandeling van drugsverslaafden. In het Zeeuwse IJzendijke, onder Terneuzen, runnen Sander Jansen en Mike Lucas de Iboga Farm. Ze menen dat een ibogaïneroes niet alleen verslavingen kan aanpakken, maar ook kan helpen bij allerlei aandoeningen zoals maag- en darmklachten, hoge bloeddruk, diabetes, zelfs ADD en ADHD.

De komende maanden zijn de meeste weekenden bij de farm “volgeboekt”. We lezen op de website: “De prijs van een Pure Ibogaine ceremonie is afhankelijk van leeftijd, postuur en andere persoonlijke kenmerken en doelstellingen. We begeleiden u onder meditatieve klanken naar uw plaats waar u uw innerlijke reis zult beleven vol visioenen. De innerlijke reis is persoonsafhankelijk. Om deze reden vermelden we geen tijden. We staan ervoor dat iedereen zijn eigen ervaring tijdens de Pure Ibogaine (HCL Extractie) Ceremonie dient te beleven in zijn of haar benodigde tijd. De volgende dag zal er vers fruit en alleen lichte maaltijden genuttigd worden.”

Ook het centrum De Gewijde Reis houdt ibogaïnesessies. Sinds februari 2014 op twee locaties: in Drenthe op het platteland en in Zaandam in een huis met een (overdekt) terras aan het water. De meeste mensen, die een iboga-ceremonie ondergaan voor hun verslaving, lukt het om langere tijd te stoppen, belooft het centrum op zijn website. Natuurgenezeres Celine Groenestein begeleidt de ceremonies. Ze kreeg in 2016 een initiëringsdiploma bij een traditionele Bwiti-medicijnman in Gabon en werkt al enkele jaren met extracten van de iboga-plant.

Hoog tijd dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) ingrijpt. Ibogaïne valt onder de Geneesmiddelenwet.

Naschrift 21 augustus 2017: Weer overlijden door ibogaïne-behandeling van Sara Glatt 

Sara Glatt is eind februari in Duitsland aangehouden en op verzoek van de officier van justitie uitgeleverd aan Nederland. De natuurgenezeres uit Kockengen heeft in februari een Zweedse mevrouw van 49 jaar behandeld met ibogaïne. De vrouw kwam op 3 februari te overlijden als gevolg van deze behandeling, aldus het Openbaar Ministerie (OM) in een persverklaring.

Glatt wist dat het middel levensbedreigende bijwerkingen kan hebben, aldus het OM. Ook zou zij onjuiste informatie hebben gegeven aan de hulpdiensten die werden ingeschakeld toen het slachtoffer onwel werd. De aanklacht luidt daarom: opzettelijk uitdelen van voor het leven of de gezondheid schadelijke middelen en doodslag dan wel het toebrengen van (zwaar) lichamelijk letsel. En iemand in hulpeloze toestand brengen of laten. Glatt is 21 augustus voor de rechter verschenen, in een zogeheten pro forma zitting. Ze moet in november voor het eerst voorkomen, is de planning. De verdachte werd in 2015 veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf, met een proeftijd van drie jaar. Glatt heeft kennelijk haar ibogaïnepraktijk weer opgepakt, luidt het cynische commentaar van het OM.